شهرداری کجاست؟

هوای تهران در دو ماه گذشته، آلودهترین روزهای سال جاری را طی میکند. هوای پایتخت از آغاز سال۱۴۰۱ تا میانه آذر، ۱۰۶روز ناسالم برای گروههای حساس، ۱۵ روز ناسالم برای همه افراد و فقط دو روز پاک داشتهاست. علیرضا زاکانی، شهردار تهران که در روزهای پاک پایتخت گفته بود که از رئیسجمهور حکم دارد تا «مسئول مستقیم آلودگی هوای تهران باشد»، در روزهای آلودگی هوای تهران و با افزایش مطالبات مردم و رسانهها از شهرداری تهران، با تغییر موضع اعلام کرده که «در موضوع آلودگی هوا ۲۲دستگاه مسئول هستند و فقط شهرداری مسئول نیست.» شهردار تهران در دو ماهی که شهر تحت مدیریتش درگیر آلودهترین روزهای سال بود، تنها دو بار در فضای عمومی در حیطه وظایف و مسئولیتش سخن گفته است؛ یکبار در حمایت از شهروندان بیپناه در شبهای سرد و بار دیگر همین حالا که با تغییر موضع به نوعی شهرداری را متولی اصلی آلودگی هوا ندانسته است. این در حالی است که کاهش آلودگی هوا، ترافیک و جلوگیری از «مِلکبازی» از وعدههای اصلی زاکانی در روز کسب رأی اعتماد در شورای شهر تهران بود. همین موضوع مورد توجه پارلمان شهری هم قرار گرفت. ناصر امانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر چند روز پیش در تذکری جدی به شهردار در رابطه با آلودگی هوا از او طلب پاسخ داشت. این تذکر هم با جملات جالب توجهی آغاز میشود. در این نامه آمده: «با توجه به این که جنابعالی چندبار فرمودهاید از طرف ریاست محترم جمهور مسئولیت مقابله با آلودگی هوا در شهر تهران به شما واگذار شده است....» در ادامه این نامه هم درخواست شده شهرداری «اقدامات شاخص یک سال اخیر در این زمینه کتبا اعلام شود.» واکنش شهرداری به انتقادات روزهای اخیر اما همچنان سکوت است. در این که در حوزه آلودگی هوای تهران فقط شهرداری متولی و مسئولیت ندارد شکی نیست، همان ۲۲ نهاد مورد اشاره شهردار هم به لحاظ قانون گزاره درستی است اما این که شهرداری با توجه به تصمیمگیری در حوزه ترافیک نقش موثری در این زمینه دارد هم بحث مهم است. نکته مهمتر اما غیبت شهرداری در روزهای آلوده پایتخت است. جزئیتر که به این موضوع نگاه کنیم از سهم این نهاد در آلودگی هوای تهران هم نمیتوان گذشت. با سنجه آماری که به این اتفاق نگاه کنیم باید گفت سهم وسایل نقلیه آلاینده از کل آلودگی هوا ۸۵ درصد است. خودروهای فرسوده، موتورسیکلتهای کاربراتوری و ناوگان فرسوده حملونقل عمومی و اتوبوسها نیز از اصلیترین منابع آلاینده در پایتخت هستند. مجموعا حدود ۱۷میلیون خودروی فرسوده در کشور وجود دارد. تعداد خودروهایی که مطابق آییننامههای سال۹۲ سالانه میبایست از رده خارج میشدند، ۴۰۰هزار دستگاه بود؛ عددی که یک سال پس از آییننامه محقق شد اما حدودا نصف این تعداد بود. غمانگیزتر این که از سال۹۳ به بعد میانگین اسقاط خودروهای فرسوده در کشور نهایتا ۷۰۰۰دستگاه در سال بوده است. این بدان معناست که در هشت سال اخیر از ۳ میلیون و ۶۰۰هزار دستگاه خودروی فرسودهای که قرار بود کمینه آمار اسقاط باشد، عملا تنها ۲۵۶هزار دستگاه خودرو، معادل ۷درصد رقم هدفگذاریشده از رده خارج شده است. پیش از شروع سال تحصیلی جدید رئیس کمیسیون حملونقل شورای شهر تهران گفته بود با شروع سال تحصیلی به تعداد افرادی که روزانه با اتوبوس در تهران جابهجا میشوند حدودا ۵/۳ میلیون نفر اضافه خواهد شد، آماری که در تابستان ۸۰۰هزار نفر بود. به گفته وی، تهران برای پاسخگویی به این تعداد مسافر، نیاز به ۷۰۰۰اتوبوس دارد. آن هم درحالیکه شمار کل ناوگان اتوبوسرانی پایتخت با احتساب اتوبوسهای خراب و فرسوده از ۲۰۰۰دستگاه فراتر نمیرود. این دادهها با یک جستوجوی معمولی به دست میآید اما آنچه بیش از هوای آلوده تهران به چشم میآید، نبود شهرداری در میانه بحثهای هوای تهران است. روزنامه جام جم